بعضى از شاگردان امامان علیهمالسلام کتابهایى در فقه و معارف اسلامى و حدیث در عصر امام حسن عسکرى علیهالسلام و قبل از آن عصر، نوشته بودند. امام حسن عسکرى علیهالسلام آنها را تأیید مىکرد، مانند تأیید از کتابهاى فضل بن شاذان، یونس بن عبدالرحمان و احمد بن عبدالله خانبه و به این ترتیب شاگردان را به تألیف و نگهدارى دانش مکتب اهل بیت علیهمالسلام دعوت مىنمود.
«فضل بن شاذان» از شاگردان امام جواد، امام هادى و امام حسن عسکرى علیهمالسلام، فقیه و متکلم بزرگ بود. او صد و هشتاد کتاب نوشت که امام حسن عسکرى علیهالسلام دو یا سه بار فرمود: «خدا او را رحمت کند.»
او در عصر امام حسن عسکرى علیهالسلام از دنیا رفت، قبرش در یک فرسخى نیشابور قرار دارد. یکى از شیعیان به نام «بورق بوشنجانى» مىگوید: یکى از کتابهاى فضل بن شاذان به نام «یوم و لیلة» را به امام حسن عسکرى علیهالسلام نشان دادم. آن حضرت صفحات آن را یکى پس از دیگرى نگاه کرد و آن گاه فرمود:
هذا صحیح ینبغى أن یعمل به ؛
این کتاب، کتاب درستى است و سزاوار است به مطالب آن عمل گردد.
بورق مىگوید: به امام حسن علیهالسلام عرض کردم: فضل بن شاذان گرفتار بیمارى سختى شده، بعضى از مردم مىگویند: شما او را نفرین کردهاید به خاطر آن که او گفته است: وصى ابراهیم علیهالسلام بهتر از وصى محمد صلى الله علیه و اله است. البته او چنین حرفى نزده، ولى مردم نسبت دروغ به او مىدهند.
امام حسن علیهالسلام فرمود:
آرى، مردم به دروغ به او چنین نسبتى مىدهند. خدا فضل را رحمت کند، خدا او را رحمت کند.
بورق مىگوید: هنگامى که از سفر حج به خراسان بازگشتم، باخبر شدم که فضل بن شاذان در همان هنگام که امام حسن عسکرى علیهالسلام فرموده بود: «خدا فضل را رحمت کند» از دنیا رفته است.(1)
همچنین روایتى از ابوهاشم جعفرى است که مىگوید: «یوم و لیلة» تألیف «یونس بن عبدالرحمان» را به امام حسن عسکرى علیهالسلام نشان دادم.
فرمود: این کتاب را چه کسى تألیف کرده است؟
عرض کردم: یونس بن عبدالرحمان. فرمود:
اعطاه الله بکل حرف نورا یوم القیامة ؛
خداوند براى هر حرفى از این کتاب، در روز قیامت نورى به یونس عطا فرماید.(2)
همچنین روایت شده است:
یکى از اصحاب و شاگردان امام حسن عسکرى علیهالسلام به نام «احمد بن عبدالله بن خانبه» کتابى را تألیف کرده بود و به امام حسن علیهالسلام نشان داد، امام حسن علیهالسلام آن را خواند، سپس فرمود:
صحیح فاعملوا به ؛
کتاب درستى است، به مطالب آن عمل کنید.(3)
به این ترتیب امام حسن عسکرى علیهالسلام با تأیید و تشویق و دعا براى شاگردان خوب و درستکارشان، آنها را به نوشتن کتاب در راستاى معارف اسلامى، حدیث و فقه فرامىخواند و مردم را به عمل به مطالب آن کتابها دعوت مىنمود.
1) رجال الکشى: ص 451، سفینة البحار: ج 2، ص 368.
2) وسائل الشیعه: ج 18، ص 72.
3) فلاح السائل سید بن طاووس: ص 183 – حیاة الامام العسکرى علیهالسلام: ص 325 و 326.
