هر یک از ائمهى دوازدهگانهى ما – که همواره درودهاى خداوند بر انوار مقدس ایشان باد – نه تنها راهبر امت و بیانگر احکام اسلام و قرآن بودند که امام معصوم در فرهنگ شیعى، نور الهى در زمین، حجت کاملهى حق بر همهى جهانیان و محور کاینات هستى، واسطهى فیض میان آفریدگار و آفریدگان، آیینهى نورانى کمالات ماورایى، برترین قلهى فضایل انسانى، مجموعهى همهى خیرها و نیکىها، تجلىگاه علم و قدرت خداى متعال، نمونهى کامل انسان واصل به خدا، معصوم و برى از سهو و نسیان و خطا، در ارتباط با ملکوت گیتى و جهان غیب و فرشتگان، آگاه به «ماکان» و «ما یکون» دنیا و جهان آخرت و گنجینهى اسرار الهى و وارث همهى کمالات انبیا است.
آرى، وجود مبارک محمد و آل محمد علیهمالسلام مرکز پرگار وجود، و سیطرهى ولایت ارجمندشان فوق ولایت انبیا و مرسلان چنان است که براى غیر ایشان قابل درک نیست و به جعل خداى سبحان ویژهى پیامبر صلى الله علیه و اله و اهل بیت معصومین اوست و هیچ طمعکنندهاى در آن امکان طمع ندارد.
آنچه در منزلت و مقام واقعى امامان معصوم برشمردیم و بیش از آن، بنابر نص کتاب الهى و روایات معتبر از پیامبر و ائمه علیهمالسلام قابل اثبات است و در کتابهاى مختلف شیعه، بررسى و بیان شده است و این مختصر را مجال تطویل و ایراد دلیل نیست.
مولاى مکرم ما، دهمین خورشید آسمان امامت، امام هادى علیهالسلام بر ما شیعیان منت نهاده و انعام فرموده است که در گفتار شگرف و ژرف خویش در زیارتى به نام «زیارت جامعه» تکارو سخن را در مرغزارى از معارف جان پرور الهى به جولان درآورده و از دریاى دانش خود بارانى در و گهر بر تارک دوستان راستین سلسلهى عزیز امامت نثار نموده و در خور عقول ما و نه سزاوار حقیقت امام، گوشههایى از طرائف بوستان خدا را حکایت فرموده است ؛ و جان ما فداى خاک او باد که ما خاکیان را به شعاع فروزان سخن خویش با آسمان عظمت و جلال الهى آشنا ساخته و ما تشنگان زلال ولاى آن گرامیان را به سرچشمههاى بهشتى کوثر خدا رهنمون گشته است.
امام عزیز حضرت هادى علیهالسلام به خواهش یکى از دوستان و شیعیان، براى زیارت امامان معصوم علیهمالسلام کلماتى را تعلیم فرمودند که دریغمان مىآید در این کتاب که از زندگى آن بزرگوار سخن مىگوییم، خوانندگان را از ذکر آن که در واقع آموزندهى فهرستى از امامشناسى است، محروم بداریم.
برخى از بزرگان علما این زیارت را بهترین زیارات جامعه دانستهاند. بزرگ مردانى چون شیخ صدوق (متوفاى 381 هجرى) آن را در کتاب «من لا یحضره الفقیه»(1)و کتاب «عیون اخبار الرضا علیهالسلام»(2)و شیخ طوسى (متوفاى 460 هجرى) در کتاب «تهذیب الاحکام»(3)نقل کردهاند.(4)
شیوایى کلام و والایى مضمون و دانش و معرفتى که در آن موج مىزند خود گویاى اصالت این زیارت و معرف دانش ارجمند و الهى گویندهى آن است. امید آنکه رهروان راه ائمه علیهمالسلام از این گوهر فروزان گنجینهى معارف شیعه غفلت ننمایند و در زیارت امامان بزرگوار چه در حرم آن عزیزان و چه از راه دور با این کلمات پر نور زیارت کنند.
گفتنى است که ما متن و ترجمه این زیارت را در بخش «ادب زائر در آستانه مقدسه سامرا» خواهیم آورد.
1) ج 2، ص 609، چاپ مکتبة الصدوق تهران. شیخ صدوق در آغاز کتاب من لا یحضره الفقیه مىنویسد: من چیزهایى را در این کتاب ذکر مىکنم که به آن فتوا مىدهم و آنها را حجت شرعى بین خود و خداى خود مىدانم ؛ ج 1، ص 3، چاپ تهران.
2) ج، ص 277، چاپ منشورات اعلمى تهران.
3) ج 6، ص 95، چاپ تهران.
4) علامهى مجلسى رحمه الله در مورد این زیارت فرموده است:زیارت جامعه از نظر سند صحیحترین زیارات و از جهت متن و فصاحت و بلاغت، بهترین زیارات است. (بحارالانوار: ج 102، ص 144 (.و مجلسى اول پدر علامه مجلسى مىفرماید:در مکاشفهاى که در حرم مطهر حضرت امیرمؤمنان على برایم رخ داد، خدمت امام عصر – ارواحنا فداه – مشرف و با صداى بلند زیارت جامعه را خواندم. پس از اتمام زیارت آن حضرت فرمودند: خوب زیارتى است.آن گاه مجلسى اول مىگوید: من در اکثر اوقات به این زیارت مداومت دارم و شکى نیست که این زیارت از امام هادى علیهالسلام است و به تقریر صاحب الزمان علیهالسلام رسیده و متن آن کاملترین و بهترین زیارات است (روضة المتقین: ج 5 ص 451 (.مرحوم حاجى نورى مىنویسد: سید احمد رشتى در سفر حج خدمت امام عصر علیهالسلام شرفیاب شد و آن گرامى به خواندن نافله، زیارت عاشورا و زیارت جامعه سفارش نمود و فرمود:شما چرا نافله نمىخوانید؟ نافله نافله نافله. شما چرا عاشورا نمىخوانید؟ عاشورا عاشورا عاشورا. شما چرا جامعه نمىخوانید؟ جامعه جامعه جامعه (نجم الثاقب ص 343، 342).
