«حِلم» به معنى عقل و هر چه از عقل صادر گردد، مىباشد.
«حَزْم» به سامان آوردن و استوار گرداندن امور است و آنچه ثبت و ضبط مىگردد.
در این فراز زائر به امامان معصوم علیهم السلام عرضه مىدارد: همانا رأى و نظر شما اهل بیت علیهم السلام همان علم الهى و نشأت گرفته از آن علم است. پس هیچ شکّ و گمان و تخمین در آن راه ندارد و این نظر برگرفته از عقل سلیم است نه آنکه سفیهانه باشد و با توجّه به اینکه از علم خداوند و برگرفته از عقل سلیم است، استوار و محکم بوده و ثابت و ضبط شده است و هیچ شکّى در آن راه ندارد.
بهترین رأى و نظر آن است که افرادى که این نظر را مىدهند، عالم به آن مسأله و داراى فهم و عقل براى تدبیر و سنجش زوایاى آن مطلب باشند و در امرى نظر دهند که تخصّص و تجربه آنان باشد.
قال على علیه السلام: «اقْصر رَاْیک عَلى ما یَعْنیک».(1)
امام على علیه السلام فرمودند: رأى و نظر خود را در حوزه صلاحیّت خود محدود کن.
البتّه علاوه بر آنکه نظرِ اشخاص باید در حوزه تخصّصى آنها باشد، رأى و نظرشان نباید با شریعت و دین در تضاد و مخالف با آن باشد.
قال على علیه السلام: «شَرّ الآراءِ ما خالف الشَّریعَة».(2)
امام على علیه السلام فرمودند: بدترین رأى آن است که مخالف شریعت باشد.
ائمّه اطهار علیهم السلام از آنجایى که داراى علم و عقل الهى هستند و در دین، ثابتقدم مىباشند و از تمام خطاها، لغزشها و انحرافات به دور هستند و داراى تخصّص در تمام مسائلى که نیاز مردم به آن است مىباشند و نظر آنان مطابق با دین است، لذا داراى رأى و نظر والا و بدون کجى و نادرستى هستند، ولى با چنین مقام و موقعیّتى، آنان از خداوند مىخواهند که رأى و نظر آنان نادرست نباشد.
قال على بن الحسین علیهما السلام فی مُناجاته: «واَعوذُ بِکَ مِنْ دُعاءٍ مَحْجوب و رَجاءٍ مَکْذوب و حَیاءٍ مَسْلوب و إحْتِجاج مَغْلُوبٍ و راى غَیْرِ مُصیبٍ».(3)
امام سجّاد علیه السلام در مناجات خود مىفرمود: خداوندا به تو پناه مىبرم از دعاى محجوب و امید دروغین و دریدگى پرده حیا و احتجاجِ شکست خورده و اندیشه نادرست.
1) نهجالبلاغه، خطبه 69.
2) غررالحکم.
3) بحارالانوار، ج 94، ص 156.
